Na wniosek Polski odbyły się konsultacje w ramach art. 4 Traktatu Północnoatlantyckiego, o czym poinformował rzecznik rządu, Adam Szłapka. Wcześniej premier Donald Tusk informował o formalnym wniosku o konsultacje z sojusznikami po naruszeniach polskiej przestrzeni przez rosyjskie drony.
W nocy z wtorku na środę, Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych poinformowało, że podczas nocnego ataku Rosji na Ukrainę, polska przestrzeń powietrzna została wielokrotnie naruszona przez drony.
W odpowiedzi na to, Dowódca Operacyjny Rodzajów Sił Zbrojnych uruchomił wszystkie niezbędne procedury mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa polskiej przestrzeni powietrznej. Premier Donald Tusk poinformował, że doszło do co najmniej 19 naruszeń, a co najmniej 3 drony zostały strącone przez polskie i sojusznicze lotnictwo. Użycie uzbrojenia przez polskie lotnictwo było wydarzeniem bez precedensu w najnowszej historii Polski.
Jesteśmy z naszymi sojusznikami z NATO w obliczu tych naruszeń przestrzeni powietrznej i będziemy bronić każdego cala terytorium NATO - napisał ambasador USA przy NATO Matthew Whitaker.
Co mówi Artykuł 4 NATO?
Podczas przedstawiania informacji w Sejmie, premier Tusk zapowiedział, że Polska złoży formalny wniosek do Rady Północnoatlantyckiej o uruchomienie art. 4 NATO, który mówi o konsultacjach sojuszników w sytuacji zagrożenia jednego z nich. Wniosek ten został uzgodniony z prezydentem.
Artykuł 4. brzmi:
Strony będą się wspólnie konsultowały, ilekroć - zdaniem którejkolwiek z nich - zagrożone będą: integralność terytorialna, niezależność polityczna lub bezpieczeństwo którejkolwiek ze Stron - Artykuł 4.
Reakcja NATO: solidarność i potępienie
Rzecznik rządu, Adam Szłapka, poinformował, że konsultacje sojuszników w ramach art. 4 już się odbyły. Premier Tusk wskazywał, że strona polska będzie apelować o zwiększenie ochrony przeciwlotniczej i przeciwdronowej polskiej przestrzeni powietrznej.
Sekretarz generalny NATO, Mark Rutte, na konferencji prasowej przekazał, że Rada Północnoatlantycka omówiła sytuację w świetle wniosku Polski o konsultacje. Sojusznicy wyrazili solidarność z Polską i potępili działania Rosji. Rutte podkreślił, że sojusznicy są zdecydowani bronić terytorium NATO, będą monitorować sytuację na wschodniej flance Sojuszu, a obrona powietrzna NATO jest stale w gotowości.
Rutte ocenił również, że wtargnięcie dronów na terytorium Polski, niezależnie od tego, czy było celowe, czy nie, jest absolutnie czymś niebezpiecznym, a pełna ocena zdarzenia trwa.
Zobacz zdjęcia z ataku dronów na Polskę
Historia powoływania na Artykuł 4.
W historii Sojuszu Północnoatlantyckiego, od 1949 r., na artykuł 4 powołano się siedem razy. Polska uczyniła to w 2022 r. w związku z pełnoskalową agresją Rosji na Ukrainę, a także wcześniej, w 2014 r., w związku z kryzysem na Krymie i w Donbasie.
Zgodnie z artykułem 4., państwa członkowskie mogą zwrócić uwagę Rady Północnoatlantyckiej na sytuację problematyczną i przedyskutować ją z sojusznikami. Każde państwo członkowskie może formalnie powołać się na ten artykuł. Sytuacja zagrożenia zostaje wówczas omówiona i może (ale nie musi) spowodować podjęcie decyzji lub wspólne działanie państw Sojuszu Północnoatlantyckiego w odpowiedzi na poruszony problem.
Sojusz Północnoatlantycki informuje na swojej oficjalnej stronie:
Konsultacje wzmacniają polityczny wymiar NATO, dając państwom członkowskim możliwość wyrażania opinii i zaprezentowania oficjalnych stanowisk. Nadają również NATO aktywną rolę w dyplomacji prewencyjnej, zapewniając środki pomagające uniknąć konfliktu zbrojnego - Artykuł 4.
Polecany artykuł:
Dotąd na artykuł 4 najczęściej powoływała się Turcja. Polska w latach 2014-22 uczyniła to dwukrotnie, za każdym razem w związku z inwazją rosyjską przeciwko Ukrainie.
W lutym 2022 r. Polska wnioskowała o uruchomienie art. 4 NATO w związku z pełnoskalową agresją rosyjską na Ukrainę. Polska złożyła wniosek wspólnie z grupą sojuszników: Bułgarią, Czechami, Estonią, Litwą, Łotwą, Rumunią i Słowacją. Niezależnie od tego wniosku, Rada Północnoatlantycka w związku z agresją Rosji postanowiła uruchomić plany obronne.
3 marca 2014 r. Polska wystąpiła o wdrożenie artykułu 4 w związku z rosnącym napięciem w wyniku agresji rosyjskiej na Ukrainę. Po posiedzeniu Rady i konsultacjach, ówczesny sekretarz generalny NATO Anders Fogh Rasmussen poinformował, że sojusznicy będą kontynuować ocenę skutków kryzysu na Krymie dla bezpieczeństwa Sojuszu. Zapowiedział też konsultacje z Ukrainą i Rosją.
Turcja była pierwszym państwem członkowskim, które odwołało się do tego zapisu w 2003 r. z powodu zagrożenia dla tureckich obywateli, wynikającego z konfliktu w sąsiednim Iraku. Sojusz uzgodnił wówczas pakiet środków obronnych i przeprowadził operację Display Deterrence między lutym a majem 2003 r.
